31/07/2013, Saat: 15:02
Kömürden petrolün varili 35 dolar
Petrol fiyatı arttıkça Türkiye'nin yurt dışına ödediği fatura da yükseliyor. Bunun önlenmesi için reçete ülkenin kendi kaynağı olan kömürde. Dünyada da gündeme gelen kömürden akaryakıt üreterek Türkiye, milyarlarca dolar tasarruf edebilir. Çünkü kömürden üretilecek petrolün varili sadece 35 dolar.
Bütün dünya petrol sonrası için harıl harıl çalışıyor. Ham petrol fiyatının 100 dolarlara dayanması ve bugünkü tüketimle petrol rezervlerinin sadece 40 yıl yetecek olması dünyada bilinen petrol rezervi 1.2 trilyon varil, günlük petrol tüketimi ise 80 milyon varilülkeleri farklı arayışlara itiyor. Bunların başında hibrit araçlar, hidrojenli yakıt pilleri ve biyoyakıtlar geliyor. Bu yeni teknolojilerin yanı sıra kömürden petrol ve gaz eldesi de dünyanın tekrar gündeminde.
Almanya, 2. Dünya Savaşı sırasında petrol ambargosuyla karşılaşınca, ülkesinde yer alan kömürden petrol ve gaz elde etmek için bir teknoloji geliştiriyor. Bu yöntemle üretilen akaryakıt savaş sırasında Almanlar tarafından kullanılıyor. Daha sonra 1950'li yıllarda petrol ambargosu bu kez Güney Afrika'ya uygulanıyor. Kömürden petrol üreten teknoloji Almanya'dan Afrika'nın güneyine gönderiliyor. Sasol adlı şirket Güney Afrika'da o günden bu yana kesintisiz olarak kömürden petrol üretmeyi sürdürüyor. Sasol, bugün için dünyada kömürden petrol üreten tek şirket. Üretimini Güney Afrika'da 2 ayrı yerde gerçekleştiriyor. Kömürden yılda 50 milyon varilin üzerinde petrol üretiyor. Bu da Güney Afrika'nın petrol gereksiniminin yüzde 40'ını karşılıyor.
Kömürden petrol üretme fikri Türkiye'de ise, 2004 yılında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler'in açıklamalarıyla kamuoyunun dikkatini çekiyordu. Güler, kömürden petrol üretme gibi yeni teknolojiler üzerinde çalıştıklarını açıklıyordu. Daha sonra ülkenin en büyük gruplarından Ciner'in Başkanı Turgay Ciner de, kömürden petrol üreteceklerini bildiriyor ve bunu ticari bir sır olarak lanse ediyordu.
Hangi kömür uygun?
Peki, kömürden petrol üretme fikrinin Türkiye için önemi nedir? Türkiye'nin bugünkü kömür rezervi yeni keşiflerle birlikte yaklaşık 11 milyar ton. Bunun yaklaşık yarısı, yani 5.5 milyar tonu standart yöntemlerle işletilebiliyor. İTÜ Maden Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Güven Önal, şimdi yapılması gerekenin, Türkiye'nin petrol ve gaz üretimine en uygun kömürünü seçmek olduğunu vurguluyor. Bu konuda Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ) ile İTÜ bir proje yürütüyor. Projenin başında Prof. Dr. Önal yer alıyor. Önal, projenin Devlet Planlama Teşkilatı tarafından da kabul edildiği bilgisini veriyor ve projeyi kısaca şöyle anlatıyor: "TKİ'nin işletmesinde bir pilot tesis kurulacak. Bu tesis gazlaştırma ve sıvılaştırma ünitelerini içerecek. Burada ülkenin çeşitli bölgelerinden getirilen kömürler incelenecek. Hangisinin petrol ve gaz üretimine uygun olduğunu buradaki çalışmalar gösterecek. Bu çalışmalar bitince rapor haline getirilip, hükümete ve DPT'ye sunulacak. Proje 3 yıl sürecek. Tesis günde 2025 ton kömür işleme kapasitesinde olacak."
Milyarlarca dolarlık petrol ve gaz faturası
Türkiye, 2006 yılında enerji ithalatına 28 milyar dolar ödedi. Bu rakamın bu yıl sonunda 35 milyar dolara çıkması bekleniyor. Güven Önal, bu yılki sadece petrol ve doğalgaz faturasının 30 milyar dolara ulaşacağını hesaplıyor. Petrol ve gaz ithalatının 2009 yılında 5060 milyar dolara, 2010 yılında 90 milyar dolara, 2011 yılında da 100 milyar dolara ulaşacağını iddia ediyor. Ülke ekonomisinin bugünkü durumuyla böyle bir yükü kaldıramayacağını savunan Önal, "Demek ki önlem alınmalı, ulusal çıkarlar bunu gerektiriyor. Bu konuda geç bile kalınmıştır" görüşünü dile getiriyor. Prof. Önal, önlem olarak da kömürden petrol ve gaz üretmeyi öneriyor. Petrolü olmayanlar araştırıyor
Güven Önal, kömürden petrol üretiminin maliyetini varil başına 35 dolar olarak veriyor. Varili 35 dolara üretilen kömürden petrol, bugün için 90 dolarlar civarında olan ham petrole alternatif olarak öne çıkıyor. Hatta yapılan tahminler 2008 yılı için 120 dolar, 2010 için 150 dolarlar civarında. Önal, "Bu fiyatlardaki petrol el yakar. Bu nedenle birçok gelişmiş ülke önlemlerini alıyor" diyor. ABD, Çin, Almanya, Avustralya, Hindistan gibi ülkelerde kömürden petrol ve gaz üretilmesiyle ilgili pek çok proje geliştiriliyor. Güven Önal'ın verdiği bilgiye göre; Çin'de 2008, 2010 ve 2012'de faaliyete geçecek 3 adet tesisin kurulma çalışması sürüyor. Çin, bu tesislerden 2020 yılına kadar petrol ihtiyacının yüzde 20'sini karşılamayı hedefliyor. Ayrıca Avustralya'da büyük bir proje geliştiriliyor. Melbourne civarındaki bu tesisin 2015 yılına kadar çalıştırılması planlanıyor. Güven Önal, petrolü olmadığı için petrol ithal etmek zorunda olan ülkelerin proje ve pilot düzeyde çalışmalarına dikkat çekiyor. "Yani dünyada artık bir taraftan biyoyakıtlardan, diğer taraftan kömürden yakıt üreterek petrolden doğacak olumsuz etkileri ortadan kaldırmak için çalışmalar sürüyor" diyor.
Kömürden petrol nasıl üretiliyor?
Güven Önal, 2 yöntemle kömürden petrol üretildiğini söylüyor. Birinci yöntemde, kömür bazı solventlerle doğrudan sıvılaştırılıyor. Fakat o elde edilen sıvı yakıt rafine edilmek zorunda, yani ham petrol gibi, sonrasında rafinasyon gerektiriyor. Bu yöntem bugün dünyada hemen hemen hiç kullanılmıyor.
İkinci yöntemse, dolaylı yöntem, yani hidrojenizasyon. Burada kömür önce gazlaştırılıyor. Elde edilen gaz temizleniyor; kükürt, azot ve diğer zararlı maddeler alınıyor. Bu temiz gaz "FischerTropsch (FT) Sentezi"ne tabii tutuluyor. Yani gaza hidrojen veriliyor, ayrıca bu yönteme gazlaştırma da deniliyor. Burada değişik katalizörler kullanılıyor. Bu katalizörün cinsine göre, benzin, dizel, jet yakıtı elde edilebiliyor. Önal, bu yöntemle üretilen yakıtın son derece temiz olduğuna vurgu yapıyor; sonrasında herhangi bir işlem gerektirmiyor. Burada sadece yakıt üretilmiyor, ayrıca dışarıya ısı da çıkıyor. Bu ısıdan da buhar üretilip, enerji santrali de çalıştırılabiliyor.
2 bin ton kömürden 5 bin varil akaryakıt
Yapılan hesaplamaya göre, günde 2 bin ton, 3.400 kalori ısıl değerli kömür kullanıldığında, 5 bin varil akaryakıt elde ediliyor. Ayrıca Güven Önal, dışarıya çıkan ısıdan üretilen buharla da 80 megavatlık bir santralin çalıştırılabileceğine dikkat çekiyor. Türkiye'de ısıl değeri daha düşük kömür çoğunlukta. Güven Önal, düşük kalorili kömürün tek olumsuz yanının daha fazla kullanılması olduğunu, bunun da yapılacak tesisin boyutunu ve ilk maliyetini etkileyeceğini ifade ediyor. Örneğin 1.700 kilokalori kömürle 5 bin varil akaryakıt üretmek için 2 bin ton değil de 4 bin ton kömür tüketilmesi gerekiyor.
Bugün için dünyada kömürden petrol üretecek tesis inşa edecek Sasol'un yanı sıra başka firmalar da yer alıyor. Önal, günde 50 bin varil akaryakıt üretecek bir tesisin kurulum maliyetini, 3.400 kilokalorilik kömürle günlük kömür tüketimi 20 bin ton, 1.5 ila 2 milyar dolar arasında veriyor. Böyle bir tesisin kurulum süresi de kömürle çalışan termik santraller gibi 34 yılı buluyor. "Çünkü projeler yapılacak, uygun kömür bulunacak, testler yapılacak vs." diyor Önal.
Doğalgaz üretimi de ucuz
Akaryakıt gibi doğalgaz üretimi de şimdiki fiyatlara göre daha uyguna geliyor. Net olarak rakamlar bilinmese de bugün doğalgazın 1000 metreküpü için 300-350 dolarlar telaffuz ediliyor. Spot piyasada ise gazın 1000 metreküpü 450-500 dolarlara kadar çıkıyor. Güven Önal, Türkiye'ye ilk doğalgaz geldiğinde 1000 metreküp fiyatının 70 dolarlar civarında olduğu hatırlatıyor. Önal'ın altını çizdiği konuysa Türkiye'nin yerli kaynakları yerine ithal kaynakları tercih etmesinin nedenleri"Türkiye, 60'lı yıllarda ağırlıklı olarak kömür yakıyordu. Sonra bir propaganda başladı; 'Pis kömürle ne uğraşıyorsunuz, alın size varili 70 sente petrol' dendi. Ve Türkiye bütün kömür sistemini kaldırıp, petrole çevirdi. Evler, fabrikalar, enerji santralleri kömürü bırakıp fueloil, motorin kullanmaya başladı. Sonrasında 70'li yıllarda petrol krizi baş gösterdi, fiyat 1015 dolara fırladı. Bu durum Türkiye ekonomisine önemli darbe vurdu, petrolün olmaması da cabası. Böylece bir karar alındı ve tekrar kömüre dönüldü. Konutlarda, sanayide, enerji santrallerinde yeniden yatırımlar yapıldı.
Sonra 90'lı yıllarda bu kez doğalgazla ilgili yeni bir propaganda bombası başladı. Doğalgazın hem ucuz hem de temiz yakıt olması öne çıkartıldı, böylece zokayı ikinci kez yuttuk. Müthiş yatırımlar yaptık; hesaplamalarıma göre doğalgaz dönüşümü için 150 milyar dolar harcandı, boru hatları, şehirlerdeki şebeke inşaatları, elektrik santralleri ve evlerdeki değişimler içinBu parayla hidroelektrik santraller, kömürle çalışan termik santraller inşa edilseydi, vazgeçtim akaryakıt üretimini, kömürden gaz üretilseydi, merkezi sistemler yapılsaydı, kömür aransaydı harcanacak miktar 50 milyar doları geçmezdi. Ne hava kirliliği kalırdı ne de fiyat pahalılığı
40 milyar tonluk kömür potansiyeli
Türkiye yıllık 220 milyon varil civarında petrol tüketiyor. Önal'ın hesaplamasına göre, bunun yüzde 20'sini kömürden elde etmesi mümkün. Bu da 4045 milyon varil petrolün kömürden üretilmesi demek. Bu kadar petrol için yaklaşık 20 milyon ton kömüre ihtiyaç var. Güven Önal, bu kömürün, hatta çok daha fazlasının ülke topraklarında yer aldığını özellikle vurguluyor. "Türkiye'nin kömür potansiyelini bilim insanları inceliyor ve değişik rakamlar veriyorlar. Biri 40 milyar ton, bir diğeri 25 milyar ton, başka biri 70 milyar ton diyor. Ortalama olarak 40 milyar ton alınabilir." Ancak 11 milyar tonlardan 40 milyar tonlara çıkılabilmesi için aramalar yapılması şart. Önal da buna dikkat çekiyor. "Bana göre, Türkiye 10 milyar dolar para harcarsa kömür rezervini 3040 milyar tona çıkartabilir. Her yıl kömür aramalarına 1 milyar dolar ayırırsa 10 yılda, 2 milyar dolar ayırırsa 5 yılda bu noktaya gelinebilir. Şimdi bu çok acil olduğuna göre ülke bütçesinden 2 milyar dolar kömür aramalarına ayrılabilir ve 5 yılda 40 milyar tonluk kömür potansiyeli ortaya çıkartılır." Kömür üretimi 4 kat artırılmalı
Türkiye'nin bugün ürettiği yıllık kömür miktarı 60 milyon tonlarda. Önal'a göre bu miktarın 250 milyon tonlara çıkması gerekiyor. Böylece bugün enerjide tüketilen yerli kömürün payı yüzde 20'lerden daha yukarılara çıkartıldığı gibi, akaryakıt ve gaz üretiminde de kullanılabilmesi mümkün.
Türkiye'de oldukça büyük miktarlarda kömür barındıran havzalar mevcut. Bunlardan hangisinin petrol ve gaz eldesi için uygun olduğu TKİ ile İTÜ'nün yürüttüğü projeyle ortaya çıkacak. Ancak Önal, şimdiki verilerle en uygun yerlerin Tunçbilek ve Soma havzaları olduğuna işaret ediyor. Bunu buradaki kömürün kalorisinin 3000'in üzerinde olmasıyla açıklıyor.
O. Çağlar AYDIN /Haber Türk
Petrol fiyatı arttıkça Türkiye'nin yurt dışına ödediği fatura da yükseliyor. Bunun önlenmesi için reçete ülkenin kendi kaynağı olan kömürde. Dünyada da gündeme gelen kömürden akaryakıt üreterek Türkiye, milyarlarca dolar tasarruf edebilir. Çünkü kömürden üretilecek petrolün varili sadece 35 dolar.
Bütün dünya petrol sonrası için harıl harıl çalışıyor. Ham petrol fiyatının 100 dolarlara dayanması ve bugünkü tüketimle petrol rezervlerinin sadece 40 yıl yetecek olması dünyada bilinen petrol rezervi 1.2 trilyon varil, günlük petrol tüketimi ise 80 milyon varilülkeleri farklı arayışlara itiyor. Bunların başında hibrit araçlar, hidrojenli yakıt pilleri ve biyoyakıtlar geliyor. Bu yeni teknolojilerin yanı sıra kömürden petrol ve gaz eldesi de dünyanın tekrar gündeminde.
Almanya, 2. Dünya Savaşı sırasında petrol ambargosuyla karşılaşınca, ülkesinde yer alan kömürden petrol ve gaz elde etmek için bir teknoloji geliştiriyor. Bu yöntemle üretilen akaryakıt savaş sırasında Almanlar tarafından kullanılıyor. Daha sonra 1950'li yıllarda petrol ambargosu bu kez Güney Afrika'ya uygulanıyor. Kömürden petrol üreten teknoloji Almanya'dan Afrika'nın güneyine gönderiliyor. Sasol adlı şirket Güney Afrika'da o günden bu yana kesintisiz olarak kömürden petrol üretmeyi sürdürüyor. Sasol, bugün için dünyada kömürden petrol üreten tek şirket. Üretimini Güney Afrika'da 2 ayrı yerde gerçekleştiriyor. Kömürden yılda 50 milyon varilin üzerinde petrol üretiyor. Bu da Güney Afrika'nın petrol gereksiniminin yüzde 40'ını karşılıyor.
Kömürden petrol üretme fikri Türkiye'de ise, 2004 yılında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler'in açıklamalarıyla kamuoyunun dikkatini çekiyordu. Güler, kömürden petrol üretme gibi yeni teknolojiler üzerinde çalıştıklarını açıklıyordu. Daha sonra ülkenin en büyük gruplarından Ciner'in Başkanı Turgay Ciner de, kömürden petrol üreteceklerini bildiriyor ve bunu ticari bir sır olarak lanse ediyordu.
Hangi kömür uygun?
Peki, kömürden petrol üretme fikrinin Türkiye için önemi nedir? Türkiye'nin bugünkü kömür rezervi yeni keşiflerle birlikte yaklaşık 11 milyar ton. Bunun yaklaşık yarısı, yani 5.5 milyar tonu standart yöntemlerle işletilebiliyor. İTÜ Maden Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Güven Önal, şimdi yapılması gerekenin, Türkiye'nin petrol ve gaz üretimine en uygun kömürünü seçmek olduğunu vurguluyor. Bu konuda Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ) ile İTÜ bir proje yürütüyor. Projenin başında Prof. Dr. Önal yer alıyor. Önal, projenin Devlet Planlama Teşkilatı tarafından da kabul edildiği bilgisini veriyor ve projeyi kısaca şöyle anlatıyor: "TKİ'nin işletmesinde bir pilot tesis kurulacak. Bu tesis gazlaştırma ve sıvılaştırma ünitelerini içerecek. Burada ülkenin çeşitli bölgelerinden getirilen kömürler incelenecek. Hangisinin petrol ve gaz üretimine uygun olduğunu buradaki çalışmalar gösterecek. Bu çalışmalar bitince rapor haline getirilip, hükümete ve DPT'ye sunulacak. Proje 3 yıl sürecek. Tesis günde 2025 ton kömür işleme kapasitesinde olacak."
Milyarlarca dolarlık petrol ve gaz faturası
Türkiye, 2006 yılında enerji ithalatına 28 milyar dolar ödedi. Bu rakamın bu yıl sonunda 35 milyar dolara çıkması bekleniyor. Güven Önal, bu yılki sadece petrol ve doğalgaz faturasının 30 milyar dolara ulaşacağını hesaplıyor. Petrol ve gaz ithalatının 2009 yılında 5060 milyar dolara, 2010 yılında 90 milyar dolara, 2011 yılında da 100 milyar dolara ulaşacağını iddia ediyor. Ülke ekonomisinin bugünkü durumuyla böyle bir yükü kaldıramayacağını savunan Önal, "Demek ki önlem alınmalı, ulusal çıkarlar bunu gerektiriyor. Bu konuda geç bile kalınmıştır" görüşünü dile getiriyor. Prof. Önal, önlem olarak da kömürden petrol ve gaz üretmeyi öneriyor. Petrolü olmayanlar araştırıyor
Güven Önal, kömürden petrol üretiminin maliyetini varil başına 35 dolar olarak veriyor. Varili 35 dolara üretilen kömürden petrol, bugün için 90 dolarlar civarında olan ham petrole alternatif olarak öne çıkıyor. Hatta yapılan tahminler 2008 yılı için 120 dolar, 2010 için 150 dolarlar civarında. Önal, "Bu fiyatlardaki petrol el yakar. Bu nedenle birçok gelişmiş ülke önlemlerini alıyor" diyor. ABD, Çin, Almanya, Avustralya, Hindistan gibi ülkelerde kömürden petrol ve gaz üretilmesiyle ilgili pek çok proje geliştiriliyor. Güven Önal'ın verdiği bilgiye göre; Çin'de 2008, 2010 ve 2012'de faaliyete geçecek 3 adet tesisin kurulma çalışması sürüyor. Çin, bu tesislerden 2020 yılına kadar petrol ihtiyacının yüzde 20'sini karşılamayı hedefliyor. Ayrıca Avustralya'da büyük bir proje geliştiriliyor. Melbourne civarındaki bu tesisin 2015 yılına kadar çalıştırılması planlanıyor. Güven Önal, petrolü olmadığı için petrol ithal etmek zorunda olan ülkelerin proje ve pilot düzeyde çalışmalarına dikkat çekiyor. "Yani dünyada artık bir taraftan biyoyakıtlardan, diğer taraftan kömürden yakıt üreterek petrolden doğacak olumsuz etkileri ortadan kaldırmak için çalışmalar sürüyor" diyor.
Kömürden petrol nasıl üretiliyor?
Güven Önal, 2 yöntemle kömürden petrol üretildiğini söylüyor. Birinci yöntemde, kömür bazı solventlerle doğrudan sıvılaştırılıyor. Fakat o elde edilen sıvı yakıt rafine edilmek zorunda, yani ham petrol gibi, sonrasında rafinasyon gerektiriyor. Bu yöntem bugün dünyada hemen hemen hiç kullanılmıyor.
İkinci yöntemse, dolaylı yöntem, yani hidrojenizasyon. Burada kömür önce gazlaştırılıyor. Elde edilen gaz temizleniyor; kükürt, azot ve diğer zararlı maddeler alınıyor. Bu temiz gaz "FischerTropsch (FT) Sentezi"ne tabii tutuluyor. Yani gaza hidrojen veriliyor, ayrıca bu yönteme gazlaştırma da deniliyor. Burada değişik katalizörler kullanılıyor. Bu katalizörün cinsine göre, benzin, dizel, jet yakıtı elde edilebiliyor. Önal, bu yöntemle üretilen yakıtın son derece temiz olduğuna vurgu yapıyor; sonrasında herhangi bir işlem gerektirmiyor. Burada sadece yakıt üretilmiyor, ayrıca dışarıya ısı da çıkıyor. Bu ısıdan da buhar üretilip, enerji santrali de çalıştırılabiliyor.
2 bin ton kömürden 5 bin varil akaryakıt
Yapılan hesaplamaya göre, günde 2 bin ton, 3.400 kalori ısıl değerli kömür kullanıldığında, 5 bin varil akaryakıt elde ediliyor. Ayrıca Güven Önal, dışarıya çıkan ısıdan üretilen buharla da 80 megavatlık bir santralin çalıştırılabileceğine dikkat çekiyor. Türkiye'de ısıl değeri daha düşük kömür çoğunlukta. Güven Önal, düşük kalorili kömürün tek olumsuz yanının daha fazla kullanılması olduğunu, bunun da yapılacak tesisin boyutunu ve ilk maliyetini etkileyeceğini ifade ediyor. Örneğin 1.700 kilokalori kömürle 5 bin varil akaryakıt üretmek için 2 bin ton değil de 4 bin ton kömür tüketilmesi gerekiyor.
Bugün için dünyada kömürden petrol üretecek tesis inşa edecek Sasol'un yanı sıra başka firmalar da yer alıyor. Önal, günde 50 bin varil akaryakıt üretecek bir tesisin kurulum maliyetini, 3.400 kilokalorilik kömürle günlük kömür tüketimi 20 bin ton, 1.5 ila 2 milyar dolar arasında veriyor. Böyle bir tesisin kurulum süresi de kömürle çalışan termik santraller gibi 34 yılı buluyor. "Çünkü projeler yapılacak, uygun kömür bulunacak, testler yapılacak vs." diyor Önal.
Doğalgaz üretimi de ucuz
Akaryakıt gibi doğalgaz üretimi de şimdiki fiyatlara göre daha uyguna geliyor. Net olarak rakamlar bilinmese de bugün doğalgazın 1000 metreküpü için 300-350 dolarlar telaffuz ediliyor. Spot piyasada ise gazın 1000 metreküpü 450-500 dolarlara kadar çıkıyor. Güven Önal, Türkiye'ye ilk doğalgaz geldiğinde 1000 metreküp fiyatının 70 dolarlar civarında olduğu hatırlatıyor. Önal'ın altını çizdiği konuysa Türkiye'nin yerli kaynakları yerine ithal kaynakları tercih etmesinin nedenleri"Türkiye, 60'lı yıllarda ağırlıklı olarak kömür yakıyordu. Sonra bir propaganda başladı; 'Pis kömürle ne uğraşıyorsunuz, alın size varili 70 sente petrol' dendi. Ve Türkiye bütün kömür sistemini kaldırıp, petrole çevirdi. Evler, fabrikalar, enerji santralleri kömürü bırakıp fueloil, motorin kullanmaya başladı. Sonrasında 70'li yıllarda petrol krizi baş gösterdi, fiyat 1015 dolara fırladı. Bu durum Türkiye ekonomisine önemli darbe vurdu, petrolün olmaması da cabası. Böylece bir karar alındı ve tekrar kömüre dönüldü. Konutlarda, sanayide, enerji santrallerinde yeniden yatırımlar yapıldı.
Sonra 90'lı yıllarda bu kez doğalgazla ilgili yeni bir propaganda bombası başladı. Doğalgazın hem ucuz hem de temiz yakıt olması öne çıkartıldı, böylece zokayı ikinci kez yuttuk. Müthiş yatırımlar yaptık; hesaplamalarıma göre doğalgaz dönüşümü için 150 milyar dolar harcandı, boru hatları, şehirlerdeki şebeke inşaatları, elektrik santralleri ve evlerdeki değişimler içinBu parayla hidroelektrik santraller, kömürle çalışan termik santraller inşa edilseydi, vazgeçtim akaryakıt üretimini, kömürden gaz üretilseydi, merkezi sistemler yapılsaydı, kömür aransaydı harcanacak miktar 50 milyar doları geçmezdi. Ne hava kirliliği kalırdı ne de fiyat pahalılığı
40 milyar tonluk kömür potansiyeli
Türkiye yıllık 220 milyon varil civarında petrol tüketiyor. Önal'ın hesaplamasına göre, bunun yüzde 20'sini kömürden elde etmesi mümkün. Bu da 4045 milyon varil petrolün kömürden üretilmesi demek. Bu kadar petrol için yaklaşık 20 milyon ton kömüre ihtiyaç var. Güven Önal, bu kömürün, hatta çok daha fazlasının ülke topraklarında yer aldığını özellikle vurguluyor. "Türkiye'nin kömür potansiyelini bilim insanları inceliyor ve değişik rakamlar veriyorlar. Biri 40 milyar ton, bir diğeri 25 milyar ton, başka biri 70 milyar ton diyor. Ortalama olarak 40 milyar ton alınabilir." Ancak 11 milyar tonlardan 40 milyar tonlara çıkılabilmesi için aramalar yapılması şart. Önal da buna dikkat çekiyor. "Bana göre, Türkiye 10 milyar dolar para harcarsa kömür rezervini 3040 milyar tona çıkartabilir. Her yıl kömür aramalarına 1 milyar dolar ayırırsa 10 yılda, 2 milyar dolar ayırırsa 5 yılda bu noktaya gelinebilir. Şimdi bu çok acil olduğuna göre ülke bütçesinden 2 milyar dolar kömür aramalarına ayrılabilir ve 5 yılda 40 milyar tonluk kömür potansiyeli ortaya çıkartılır." Kömür üretimi 4 kat artırılmalı
Türkiye'nin bugün ürettiği yıllık kömür miktarı 60 milyon tonlarda. Önal'a göre bu miktarın 250 milyon tonlara çıkması gerekiyor. Böylece bugün enerjide tüketilen yerli kömürün payı yüzde 20'lerden daha yukarılara çıkartıldığı gibi, akaryakıt ve gaz üretiminde de kullanılabilmesi mümkün.
Türkiye'de oldukça büyük miktarlarda kömür barındıran havzalar mevcut. Bunlardan hangisinin petrol ve gaz eldesi için uygun olduğu TKİ ile İTÜ'nün yürüttüğü projeyle ortaya çıkacak. Ancak Önal, şimdiki verilerle en uygun yerlerin Tunçbilek ve Soma havzaları olduğuna işaret ediyor. Bunu buradaki kömürün kalorisinin 3000'in üzerinde olmasıyla açıklıyor.
O. Çağlar AYDIN /Haber Türk